Өнерімен танымал Прадо жаңа рөлмен тәжірибе жасайды: жазушылар музасы

Мадридте жаңбырлы түстеӘйгілі ирланд жазушысы Джон Банвилл Прадо мұражайына барады Караваджоны іздеу үшін. Қарастырылып отырған картина – «Ecce Homo» – Банвиллдің романдарының біріне лайық оқиғасы бар. Шығарма Исаны айқышқа шегеленгенге дейін бейнелейді және оны көп жылдар бойы белгілі испан суретшісінің анонимді студенті деп есептеген. Ол 2021 жылы аукцион үйінде пайда болған кезде базалық баға шамамен 1800 долларды құрайды. Іс ойлағандай емес екенін түсінген Испания билігі сатылымнан бас тартып, оның шығу тегін анықтау үшін сарапшыларға жіберді.

Бұл миллиондаған доллар тұратын Караваджо.

Бірақ ол жүріп бара жатқанда, Банвилл ізденістерінен ауытқып кетті: үлкен бөлмеде атқа қондырылған Габсбург корольдік қайраткерлерінің суреттері тізілген. Басқа бұрышта Диего Веласкестің грек құдайы Бахустың достар тобына шарап беріп жатқан суреті, олардың бірі көрерменге қарап тұр. «Ол кеште ирландиялық сияқты көрінді», — деді Банвилл. «'Көбірек сусындар!»

Банвиллдің Прадода болуы оның бір бөлігі болып табылады эксперимент: Өткен жылдан бері Прадо романистерді мұражайға қарайтын пәтерде тұруға әкелді. Олар онда үш-алты апта уақыт болды, бірақ хат жазуға рұқсат етілмеді.. Оларға тек өнер туындыларын қарау керек және кураторлар көргендерінен шабыт алады деп үміттенеді.

Осы уақытқа дейін, Прадоға оңтүстік африкалық жазушы Дж.М.Кутзее мен поляк фантаст-жазушы Ольга Токарчук, Нобель сыйлығының лауреаттары келді.осы күзде келген англо-мексикалық жазушы Хлое Ариджис пен Банвиллмен бірге. Жоба «Прадо жазу» деп аталады. және испандық сән үйінің қайырымдылық қолы болып табылатын Loewe қорының демеушілігімен.

Кескіндеме мен поэзияның ұзақ тарихы бар — ut pictura poesis, римдіктер «кескіндеме поэзия сияқты» деді. В.Х. Оденнің «Музей дес Beaux Arts» поэмасы өмірдің елеусіз қалған апаттары туралы әңгіме; Питер Брюгель ақсақалдың картинасын бейнелейді, онда грек Икары аспаннан құлап жатқанда, басқалары күнделікті істерімен айналысады. Энн Секстон Ван Гогтың «Жұлдызды түн» туралы өлең жазды.

«Кескіндеме мен поэзияда жаңа ештеңе жоқ», — дейді Валери Майлс.Гранта әдеби журналының испандық басылымының редакторы, резидентураны қабылдау комиссиясының жетекшісі. «Бірақ сурет салу және әңгімелеу — бұл басқа әңгіме».

Міне, сынақтың екінші бөлімі басталады: Әрбір жазушы өз еліне оралғанда, олардан бастапқы нүкте ретінде мұражайды немесе оның картиналарын пайдалана отырып, әдеби шығарма жасау тапсырылды.

«Деңгей», жаңа әңгіме Ариджи Не Prado тамыз айында жарық көрдіоның атын ілулі тұрған кескіндеменің қабырғаға дәл туралануын қамтамасыз ету үшін пайдаланылған құралдан алады, бұл процесс ол өткен күзде галереяға алғашқы сапарларының бірінде байқалған. Әңгіме Прадода Бетлехемде Киелі кітапты аударған христиан әулиесі Әулие Иероним туралы көрме ұйымдастыру кезінде азап пен ұйқысыздықты бастан өткерген ойдан шығарылған куратор туралы.

«Жазушы ретінде мен оны өз студиясында жұмыс істейтіндей сезінетінмін», — дейді Ариджис жиі аударма жұмысына берілген деп сипатталатын Жеронимо туралы.

Караваджоның қайта ашылған картинасына жақындағанда, Банвилл ол әрқашан жақсы тарихты ұнататынын айтты. 1990 жылы Ирландияның Ұлттық галереясы иезуиттің үйінен Караваджо картинасын тапты, бұл жұмыс көп жылдар бойы жоғалған. «Адамдар басқа суреттерді ұмытып кеткені жақсы», — деді ол.

Ақырында, Банвилл 7-бөлмеге кіріп, «Ecce Homo» деп ойлайды. Сотталған және қанды Иса дәрменсіз Оның аяғына қарайды, ал қараңғы адам Оған қызыл шүберек ұстайды. Ешқандай қаңырап, қатты физикалық азап көрінді. Банвилл оның иығына қолын тигізді және ол көптеген жылдар бойы қолмен жазғаннан зардап шеккенін айтты.

Караваджо сіздің келесі пәніңіз бе? Мүмкін емес.

«Мен Ирландия әлдеқайда жақсы дер едім», — деді ол.

IN «Мұражай сақтаушысы» деген әңгіме Coetzee болғаннан кейін жазғанМадридтік орта жастағы Пепе есімді ер адам Франсиско Гойяның шедеврлерінің ортасында жайлы өмір сүру үшін Прадоға күзетші болып жұмысқа орналасуды шешеді. «Ол әлемде өз орнын тапты», — дейді әңгімеші. Алайда көп ұзамай Пепе мұражайға келе бастаған жұмбақ әйелмен алаңдатарлық кездесулер сериясын бастайды.

Бір сапарында бейтаныс адам Пепеге көп жыл бұрын екеуі Испанияда демалуда болған күйеуінің суға батып кеткені туралы әңгіме айтып берді. Тағы бір кездесуде жесір әйел мен мұражай күзетшісі Гойяның жартылай суға батқан итінің алдындағы галереяда кездеседі, ол тек басы ашық құмға батқан жануардың портреті.

Біраз уақыттан кейін Пепе оның фотосуретін ескі кітаптың артқы мұқабасынан көргенде бейтаныс жігіттің кім екенін біледі: ол Элизабет Костеллодан басқа ешкім емес, Кутзидің әдеби алтер-эгосы және кем дегенде төрт басқа кітаптағы кейіпкері, оны қазір оны жасады. соңғы рет «Музей сақтаушысында» пайда болды. (Бұл өз-өзіне сілтеме жасау жеткіліксіз сияқты, Костелло Пепе араласқан Прадо туралы өзінің ойдан шығарылған әңгімесін құрастырды, осылайша Кутзиге оның тапсырмасының бөлігі ретінде мұражай туралы жазуға мүмкіндік берді. Кутзидің ісі де дәл солай істеу керек еді. нәрсе.)

Көрме залында қайта, Осы күзде Банвилл келесі аптада ашылатын «Рубенс шеберханасы» көрмесін аралайды, оны ақпан айына дейін көруге болады. және Фламандтық ескі шебердің ондаған картиналарын Антверпендегі, Бельгиядағы студиясын ішінара қайта құрумен біріктіреді. Қабырғаларға суреттер ілінген, бірақ қайта құрудың кейбір бөліктері әлі аяқталмаған және жазушы бөлмеге кірген кезде электр бұрғысының дыбысы естілді.

Алехандро Вергара, көрменің кураторы Банвиллді Австрия патшайымы Аннаның екі дерлік бірдей портретін көруге шақырдыбір адамның суреті екіншісіне қарағанда әлдеқайда өрескел және аяқталмаған болып көрінетінін қоспағанда.

«Олардың бірі — зауыттық көшірме», — деді Вергара Банвиллге. «Қайсысы түпнұсқа деп ойлайсыз?»

Әрине, бұл күрделі сұрақ: Рубенстің қолымен жасалған «түпнұсқа» екеуінің де өрескелі, ал басқа кескіндеме көшірме. Банвилл түпнұсқаға жақынырақ қарау үшін еңкейді, ал Вергара кружевтің бөлігіне қуатты фонарьды жарқыратып жіберді, онда Рубенстің соққыларды қалай орындағаны туралы дәлелдер көруге болады. Сосын көшірмеге қайта қарады.

«Бұл өте жақсы көшірме, солай емес пе?» — деді жазушы.

Поляк Нобель сыйлығының лауреаты Токарчук осы көктемнің соңында Прадодан кеткеннен бері Вроцлав шетіндегі үйінде романдарын жазуда.. Әңгіме әлі жарияланған жоқ, бірақ жазбаша сұрақтарға жауап бере отырып, Токарчук мұражайдың ауқымынан әлдеқайда асып кеткендей көрінген ойдан шығарылған сұхбат түріндегі оқиғаны сипаттады.

«Мені екі соғыс күтіп тұр: Украина мен Израиль. Ол былай деп қосты: «Мен жай ғана Марсқа ұшқысы келген адамның жазықсыз адамдардың өмірін қиған осындай қатыгез қақтығыстарды қалай жасағанын түсіне алмаймын». Украинадағы соғыс.

Оның айтуынша, әңгіме климаттың өзгеруі мәселесін де қозғайды.

Мигель Фаломир, Прадоның директоры, жазушылардан мұражай туралы жазуды сұраудың бір себебі, олар міндетті түрде кәсіби өнертанушыға қарағанда басқаша қарайды деп түсіндіреді. «Менің жағдайда, мен Веласкестің «Лас Менинасы» сияқты картинаға бұл туралы бұрын жазған ғалымдардың көзімен қарамай, таңдана алмаймын», — деді ол.

Жақында сенбіде Фаломир Банвиллді Мадридтің шетіндегі тас ауылдағы жазғы үйіне түскі асқа шақырды. Ол жазушыдан Прадодан алған әсері туралы тез сұрады. Сол аптада жұртшылық үшін «Рубенс шеберханасы» көрмесі ашылды. Сіз не ойладыңыз?

Банвилл оны мақтайды, бірақ айтады Сапар барысында оның ең қатты әсер еткені – жауапты адам Вергара болды: Мотоцикл апатына байланысты оның қолы операциядан кейін гипсте болды және емші оған сол аптада ұйықтай алмағанын айтты. «Маған ерекше әсер еткен нәрселердің бірі оның ауырып жатқаны болды», — деді Банвилл. «Бұл оны ұсынады.»

Фаломир қызанақ салатын жеп отырып, басын изеді. Банвилл біраз ойланып қалды да, Рубенс салған Анна патшайымның екі портретін алып оралды, бұл Вергара оған фонарьмен көрсеткен және оның ең өрескел портреті түпнұсқа болды.

Оның бір кереметі бар, деді ол. «Өнердің тамаша жағы – оның кемшіліктері бар. Оны шынайы ететін де осы».

© The New York Times / Аударма: Элиза Карнелли